بە یەکێکى دڵڕەقى قین ئەستوور ئەوترێ.

بە یەکێکى دڵڕەقى قین ئەستوور ئەوترێ.

بە یەکێک ئەوترێ کە بە پارەو دارایى زۆر یاخى بووبێت.

بە یەکێک ئەوترێ کە بەناوى دیدەنییەوە بێتە ماڵەکەت، ئینجا ئەگەر مالأ چۆلأ بوو، وا دزەو شتێک ئەدزێ و ئەڕوا، وە ئەگەر مەردومیش دیار بوو ئەوا میوانەو دائەنیشێ.

واتە ئەگەر تۆ زۆر و ستەم لە مەردوم نەکەیت تا لێت بترسن، ئەوان زۆرو ستەم لە تۆ ئەکەن.

واتە هەموو دەردیسەرییەک کە تووشى مەردوم ئەبێ، بەهۆى قسەو زوبانەوەیە، کەوابوو تا ئەتوانیت ئاگات لە زمانت بێ.

بە یەکێک ئەوترێ کە نەنگێکى ببێ و خۆشى بزانێ و پێوەى دیار بێ. واتە ئەگەر خۆى بە نەنگدار نازانێ، بۆچى خۆى ئەشارێتەوە؟

واتە ئەگەر تووشى خۆشییەک بوویت یاخى مەبەو لەخۆت و بایى مەبە، با تووشى ناخۆشییەک نەبیت کە خۆشییەکەت لەبیر بباتەوە.

یەکێک ئەیڵێ بە یەکێک کە حەزى لە چارەى نەبێ.

واتە هەموو شتێک بەپێى خۆى سەبرێکى ئەوێ، وە سەبر کلیلى دەرگاى فەرەحە. نابینیت بەرسیلە بە دە پانزە بیست ڕۆژ لە ترشییەوە شیرین ئەبێ و دۆشاوەکەى ئەکرێ بە حەڵوا.

چونکە هەموو شت بەسەر ئەوەستێ.

بە ستەمکارێک ئەوترێ، کە ستەمکارێکى تر بەیدەست بکات.

واتە هەمیشە قسەنەکردن لە قسەکردن باشترە.

واتە ئەگەر پیاوێکى گەورە ئیشێکى پێت وت، مرخى لێخۆش مەکە کە بەو بۆنەیەوە شتێکى لێ بپچڕیت.

یەکێک ئەیڵێ کە مووچەکەى هەرگیز زیاد نەکات.

واتە دەست بە بانى دەست زۆرە.

واتە هەرگیز لاسایى پیاوى گەورە مەکەرەوە.

بەیار: زەوییەکە کە چەند ساڵ بێ نەکێڵڕابێ و دانەچێنرابێ، کە زۆر بەهێزە، وە هەرچییەکى تیا بکرێ زۆر بە بڕشت ئەبێ. واتە ئەگەر قەرزار بوویت بە کارێکى واوە خەریکبە کە قازانجى باش بدات تا قەرزەکەت بدەیتەوە.

کەواتە دەخیل سەد دەخیل دواى قەلەڕەش مەکەون، بەڵکوو هەمیشە لە دواى شابازان بکەون.

بەهێزێک ئەڵێن، کە دوو هێزیتر شەرمى لێبکەن.

واتە تیرەیەکى ئازان.

یەکێک بە یەکێکى وەک خۆى ئەڵێ کە ئەو خۆى لەم بە گەورەتر بزانێ.

واتە کاتێک ببە بە کەفیل کە دەوڵەمەند بیت، چونکە قەرزدار قەرز ناداتەوە، وە بە ناچارى ئەبێ تۆ بۆى بدەیتەوە. هەروەها کاتێکیش ببە بە شاهید کە بێ ئیش بیت، چونکە زۆرت ئەبەن و ئەهێنن. ئینجا ئەگەر کارت ببێ ناتوانیت ئەو هاتوچۆیە بکەیت.

چونکە لە هەموو گیانلەبەرێک مووى زیاترە.

کەچى وانییە، بەڵکوو زۆر کەچەلأ بەبەخت و ناوچەوانە.

واتە مەلاو مامۆستا ئەبێ سەرمەشقى چاکى و پاکى بن. ئەگەر خوانەخواسە ئەوان هەڵەیەک بکەن دەستوپێوەندیان سەد هەڵە ئەکەن.

پەرێز، شوێنى دەغڵێیە کە دوورابێتەوە، هەرێز، فرووزووە، بە یەکێک ئەڵێیت کە بە ژیرت نەزانێ.

واتە کە دەستەڵاتت نەبوو، هەڕەشە مەکە.

ئاش کە لە گەڕابوو، وە دانى نەما، ئەڵێن ئاشەکە ئەکڕێ. واتە بەرداشەکانى کڕە کڕى لێوەدێ. واتە ئەگەر هەموو شت بەپێى مەرام بێ، ئەوا باشە، ئەگینا هیچ.

واتە هەمیشە چاوت لە پایەبەرزەوە بێ.

بە یەکێکى ناوەجاخ ئەوترێ کە خۆى لێ گۆڕابێ.

ئەگێڕنەوە کە سوڵتان مەحمودى غەزنەوى لاى وابووە کە بەدبەختى نییە لە جیهانا، وە هەرکەسێک ئیشکەرو هەوڵدەر بێ پێ بژێوى خۆى و مالأ و مناڵى پەیدا ئەکات. ئەیازى وەزیریشى لاى وابووە کە بەدبەختى هەیە، وە بەدبەخت هەرچەندە هەولأ و تەقەلا بدات بەدبەختییەکەى بەرى نادات. ئەمە ساڵەهاى ساڵ بیروباوەڕیان ئەبێ. ڕۆژێ ئەیاز بە سوڵتان مەحمود ئەڵێ: ئێمە ئەتوانین ئەمە تاقیبکەینەوە. سوڵتان مەحمودیش ئەڵێ زۆرباشە. ئەیاز ئەڵێ کابرایەک هەیە لەم شارەدا مەشهوورە بە بەدبەخت، وە هەموو ڕۆژێ بەیانیان دواى هەتاوکەوتن لە فڵان کۆڵانەوە ئەچێ بۆ بازاڕ. ئەم بەیانییە هەزار قڕانى بۆ بخەنە پەڕۆیەکەوە لەسەر چەقى ڕێگاکە بۆى فڕێ بدەن، بزانین ئەبێ بە نسیبى؟ بەیانى سوڵتان مەحمود هەزار قڕان ئەدا بە پیاوێکى کە بیبا لە سەر ڕێگاى کابراى بەدبەخت دایبنێ. وە لە دوورەوە بوێستێ بزانێ کابرا چى ئەکات. بەیانى پیاوەکەى سوڵتان پارەکە ئەبات کە لە دوورەوە کابرا دەرئەکەوێ پارەکەى لە سەر چەپى ڕێگاکە بۆ دائەنێ و لە دوورەوە ئەوێستێ. کابراى بەدبەخت لەناو هەموو ڕۆژێکا ئەو ڕۆژەى لە دڵى خۆیا ئەڵێ: من چاوم هاتۆتە کزى، بۆچى من ئەمڕۆ پەراوەیەکى کوێرێتى نەکەم، بزانم ئەتوانم وەک کوێر بەبێ چاو بڕۆم بە ڕێگادا. کابرا چاو ئەقووچێنێ و دەست ئەکا بە ڕۆیین، تا لە پارەکە تێپەڕ ئەبێ، ئینجا چاو ئەکاتەوە، سوڵتان و ئەیازیش لە دوورەوە سەیر ئەکەن، سوڵتان مەحمود کە ئەمە ئەبینێ ئەڵێ: "ئەگەر نەیدا مەعبوود، چى بکا مەحموود".

تەماشاى پەندى (هەموو مەلێ هەنجیر خۆر بووایە، هەنجیر بەدارەوە نەئەما) بکە.

بە یەکێک ئەڵێیت کە سەرى کردبێتە سەرت و قسەى لاقرتێت لەگەڵدا بکات.

تەماشاى ڕاڤەى پەندى (بە زوبانى خۆم، چیم کرد بە خۆم) بکە.

چونکە زۆر درۆزنە.

بە چەند کەسێک ئەوترێ کە ئەو گەورەیەى شەرمى لێئەکەن لەلایان نەبێ.

چونکە هەرچى بەرگى جوان نییە لەبەر ئەوایە، هەرچى شتى جوان هەیە بەوەوەیە.