واتە هەموو کارێک بدەن بە خاوەنى خۆى.

بە مامۆستایەکى ئاینى، یا پەروەردەیى (تربية و تعلیم) ئەوترێ کە لە ڕێى خۆیان لابدەن و خراپ ببن. واتە مەردومى خراپ بەهۆى ئامۆژگارى ئەوانەوە باش ئەبێ، ئەى ئەگەر –خوا نەخواستە- ئەوانە خراپ بوون کێ بیانهێنێتەوە سەر ڕێ.

بە ئافرەتێکى ناشرین ئەوترێ کە کەس داواى نەکات.

بە یەکێک ئەوترێ کە شایستەى ئیشێک بێ.

واتە لە نان خۆشترو بەنرخترە.

بە یەکێک ئەوترێ کە لە شتێک بخوات و لە شتێکیتر نەخوات لەبەر حەرامى، لەگەڵ ئەمیشدا کە هیچ جیاوازییەکیان نەبێ.

واتە زۆر بەسەزمان و کەرەواڵەیە.

بە مامۆستا یا لەلەیەک ئەوترێ کە مناڵێکى بدرێتە دەست بۆ ئەوەى پێى بخوێنێ، یا فێرى هەستان و دانیشتنى بکات. واتە لەپێناوى فێرکردنیا هەر ئازارێکى بدەیت قەیناکات.

واتە بێنرخە.

واتە تا ئەتوانى چاوت لە دەستى کەسەوە نەبێ و منەتى کەس هەڵمەگرە.

بە دوو کەس ئەوترێ کە زۆر پەیوەستیان لەگەڵ یەک ببێ، بە ڕەنگێکى وا کە دەستیان نەچێتە یەک.

واتە تا ئەتوانى چاوت لە دەستى کەسەوە نەبێ و منەتى کەس هەڵمەگرە.

بە یەکێک ئەوترێ کە خۆى مناڵى نەبێ و مناڵێکى بێگانە بکات بە مناڵى خۆى، واتە ڕۆژێک ئەبێ پەت بپچڕێ و بڕوات.

واتە مەردوم لە شوێنى بچوکدا ناتوانێ باش هەڵسوڕێ، بەڵام کە شوێنەکەى گەورە بوو ئەو حەلە وەک نەهەنگ بە هەموو لایەکدا هەڵدەسوڕێت.

بە مردوویەک ئەوترێ کە لەدواى مردنى ئەو شتێکى وا ڕووبدات کە ئەو لە کاتى خۆیا نەیهێشتبێ ئەو شتە ببێ. واتە وەرەوە دنیا جارێکیتر بۆ ڕێکخستنى ئەو کارە.

بە یەکێک ئەوترێ کە یەکێکى گەمارۆ دابێ بە هەموو ڕەنگێک ئازارى بدا و تەنگى پێهەڵبچنێ.

ئەم پەندە بە مەعناى پەندى (گیا ڕەشە، بە دەمى مەڕ خۆشە)یە.

واتە پارە لاى پیاوى سەر ڕەقى دەست قوچاو ئەمێنێ.

واتە هەموو کەسێک ئەچێتەوە سەر تیرەو ڕەگەزى خۆى.

بە ژنێکى ناشرین ئەوترێ کە لەلاى مێردەکەى خۆشەویست بێ.

واتە شەرمەزاربوون مەرگ ناهێنێ.

واتە زۆر بێ عەقڵە.

یەکێک ئەیڵێ کە ڕێگایەکى ترسناکى بخەنە بەر، ئەمیش نەچێ.

یەکێک ئەیڵێ کە ڕێگایەکى ترسناکى بخەنە بەر، ئەمیش نەچێ.

واتە خۆم لە بەڵایەکى زۆر قورس ڕزگار کرد.

واتە ئەم باسە تۆ تێى ناگەیت.

واتە بەتەمایەتى و کیسەى بۆ هەڵدرووە.

واتە زۆر چروکەو هەرچەند ئەکات دەستى ناگاتە بنکى گیرفانى.

واتە لە هەوەلأ مامەڵەدا ئەخەڵەتێى.

چونکە تێر و تەسەلە. واتە گەنجى دەوڵەمەندى تێرو تەسەل بە هیچ شتێکەوە ناوێستێ.

یەکێک ئەیڵێ بۆ قازانجێک بچێت بۆ شوێنێک، کەچى بە زیانێکەوە بگەڕێتەوە.

بە یەکێک ئەوترێ کە لەسەر قسەیەکى خۆى بمێنێتەوەو لێى لانەدات.

ئەمە دەستوورێکى ڕاست و دروستە، خوا نیشان هیچ گەلێکى نەدا، چونکە ئەمە سەرەتاى مردنیەتى.

واتە هەموو شتێک تا کاتى خۆى نەیەت نرخى دەرناکەوێت.

واتە هەموو شتێک بە پێوانە دەرئەکەوێت.

واتە کەیف خۆشە.

ئەگێڕنەوە کە کابرایەکى جوتیار لە پێش مانگى ڕەمەزاندا لە کاتى جووت کردندا گاسنەکەى لە کوپەڵەیەک گیر ئەبێ، کە ئەیباتەوە بۆ ماڵەوە بە ژنەکەى ئەڵێ: ئافرەت ئەمە هى ڕەمەزانە هەڵیگرە، کابرا مەبەستى مانگى ڕەمەزان ئەبێ. ژنەکەشى وا تێئەگات کە سپاردە (امانة)ى یەکێکە کە ناوى ڕەمەزانە. ڕۆژێ لە ڕۆژان دوو سواڵکەر یەکێکیان ناوى ڕەمەزان ئەبێ ئەچنە ماڵى کابرا بۆ سواڵ، ژنەکەى کە ئەزانێ یەکێکیان ناوى ڕەمەزانە خێرا کوپەڵە زێڕەکەى بۆ ئەهێنێ و ئەیداتە دەستى، پێى ئەڵێ: ئەمە سپاردەکەى خۆتە. کابراش کە ئەزانێ ئەمە هەڵەیە کراوە خێرا پێى پێوەئەنێ و خۆى ون ئەکات. کابراى جوتیار کە ئێوارە دێتەوە ژنەکەى بۆى ئەگێڕێتەوە، زۆر توڕە ئەبێ و سێ بە سێ تەڵاق ئەخوات کە بڕواو نەیەتەوە بە ماڵەکەیا تا لە ژنەکەى خۆى کەرترى چاو پێنەکەوێ. کابرا ئەڕوا تا ئەگاتە کانى و ئاوێک لە برسانا لێى ئەکەوێت. ژنە لادێییەک –کە ناوى خاتە ئەبێ- دێ بۆ سەر ئاوەکە، کە چاوى بە کابرا ئەکەوێ وا ماندوو مردوو لێیکەوتووە، ئەپرسێ: برا لە کوێوە دێیت؟ کابراش لە داخى دڵى خۆى ئەڵێ: لە گۆڕ و جەهەننمەوە دێم. خێرا ژنەکە لێى ئەپرسێ و ئەڵێ: بە قوربانت بم (تەپل)ى برام ناناسیت لە جەهەنم؟ ئاخۆ ئەحواڵى چۆن بێ؟ کابراش ئەڵێ: بەڵێ ئەیناسم، هاوڕێمەو زۆر لە سزادایە، چونکە زۆر قەرزارە، خێرا ژنە کابرا ئەباتەوە ماڵەوەو خزمەتێکى زۆر باشى ئەکات. لە پاشا هەرچى چەکێکى زیوى ئەبێ هەمووى بۆ ئەهێنێ کە بۆى بەرێ تا بیداتەوە بە قەرزى براکەیدا. کابرا لە خۆشیان ئەگەشێتەوەو خێرا تێى ئەقاچێنێ. لە ڕێ تووشى ماڵە جۆڵایەک ئەبێ لائەدات و خۆى لەوێ حەشار ئەدا، ئێوارە مێردەکەى خاتە کە دێتەوە داستانەکەى بۆ ئەگێڕێتەوە، کابرا خێرا دەست ئەداتە تفەنگەکەى و سوارى ئەسپەکەى ئەبێ و ئەڕوا بە دووى کابرادا، کە نزیکى ماڵى جۆڵا ئەکەوێتەوە، کابرای خشڵ بەر لە دوورەوە کە سوارەکە بەدی ئەکات خێرا دڵى خەبەر ئەدات و بە جۆڵاکە ئەڵێ: ئەم سوارە کەوا هات کاربەدەستى گەز و جاوە لەلایەن دەوڵەتەوە، هەر کەسێک گەزى کورت، یا جاوى پیس بێ ئەیگرێ، هەستە خۆت بشارەوە، لە پاشا سوارەکە کە ئەگاتە پێشەوە دائەبەزێ و تفەنگەکەى ئەکات بە قەڵپۆزى زینەکەداو لە کابرا ئەپرسێ کەسى نەناسیاو نەهاتۆتە ئێرە؟ ئەمیش دەست ڕائەکێشێ بۆ کابراى جۆڵا، ئەویش هەڵئەکوتێتە سەرى بە لێدان و تێهەڵدان، کابراى جۆڵاش هاوار ئەکات: بۆ لێم ئەدەیت، بەخوا گەزم تەواو جاوم پاکە. ئەمیش ئەڵێ: سەگباب (گەزى چى و جاوى چى!) لەم مشتومڕەدا کابراى خشلأ بەر سوارى ئەسپى کابرا ئەبێ و تفەنگەکەى ئەکاتە شانى و تێی ئەقاچێنێ! کابراى جۆڵا و خشلأ براویش هیچیان لە قسەى یەکترى ناگەن. لە پاشا کابراى خشلأ براو بە نائومێدى دێتە دەرەوە تەماشا ئەکات وا تفەنگ و وڵاخەکەشى براوە، ناچار لۆژە لۆژ ئەگەڕێتەوە بۆ ماڵەوە، ژنەکەى کە پرسیارى تفەنگ و ئەسپەکەى لێئەکات، ئەڵێ: بەخوا ئافرەت چووم بۆ جەهەنەم بۆ لاى تەپلى برات، دەست و پێى لە زنجیر و کۆتدا بوو لەسەر قەرزارى، منیش لەبەرئەوەى کە پارەم پێنەبوو تفەنگ و ئەسپەکەم بۆ دانا تا ڕزگارم کرد، کابراى جوتیاریش تفەنگ و ئەسپ و خشڵەکان لەگەڵ خۆی ئەباتەوە بۆ ماڵەوە، بە ژنەکەى ئەڵێ: ئافرەت لە تۆ کەرترم دۆزییەوە، تەڵاقەکەم نەکەوتووە.

گەزیزە: گوڵێکى حەوت ڕەنگى جوانە، لە ئاخرو ئۆخرى بەهاردا پیر ئەبێ. واتە بەهار بڕایەوەو ئێمە هەر لە کۆنەوە هەوارى زستانانین. یەکێک ئەیڵێ بە چەند کەسێک کە ئەوان لە کوێستانى ژیان بن و ئەمیش لە ناخۆشیدا بێ.